Stel je voor: een drukke maandagochtend. Targets, inboxen, stand-ups. In het team heerst lichte spanning. Iedereen voelt het, niemand benoemt het. Totdat iemand zegt: “Ik merk dat ik op scherp sta en daardoor kort reageer. Het ligt niet aan jou; ik slaap slecht. Kunnen we tien minuten nemen om prioriteiten te herijken?”
De lucht klaart. Er komt focus en ruimte.
Die iemand kan zomaar een persoon in herstel zijn. Iemand die leerde om eerlijk te zijn, spanning te voelen in plaats van te verdoven en op tijd te kiezen voor wat werkelijk helpt.
Van stigma naar waarde
We kijken snel naar “het risico”: terugval, afwezigheid, gedoe. Daardoor missen we de andere helft van het verhaal: mensen in herstel hebben jaren geoefend met omgaan met falen, schaamte, triggers, grenzen en verantwoordelijkheid. Ze brengen kwaliteiten mee die schaars zijn in hectische, ambitieuze omgevingen.
1) Veerkracht: terugval-intelligentie
Herstel betekent niet “nooit meer vallen”, maar leren vallen zonder jezelf kwijt te raken. Dat is terugval-intelligentie: het vermogen om vroeg te signaleren, klein bij te sturen en weer op te staan. In teams uit zich dat in:
-
kalmte onder druk: kunnen vertragen als iedereen versnelt;
-
realistische planning: beloven wat kan, niet wat mooi klinkt;
-
leren zichtbaar maken: fouten bespreken zonder schuldspel.
2) Eerlijkheid: radicale helderheid zonder hardheid
In herstel leer je de prijs van ontkennen kennen. Je ontwikkelt een tolerantie voor waarheid en leert zaken bespreekbaar te maken. Op de werkvloer betekent dat:
-
de échte prioriteit durven benoemen;
-
het gesprek openen als verwachtingen onduidelijk zijn;
-
jezelf corrigeren: “Ik zat ernaast.” Dat schept toestemming voor anderen om dat ook te doen.
3) Sensitiviteit: de vaardigheid om ‘onderstroom’ te lezen
Jarenlang maskeren laat sporen na: je gaat subtiele signalen herkennen, bij jezelf en bij anderen. Mensen in herstel pikken vaak feilloos op wanneer iemand over grenzen gaat, wanneer een team ‘vast’ zit of wanneer een besluit meer emotie dan data is.
Wat teams er direct van kunnen merken
-
Snellere escalatie-voorkoming: spanningen worden benoemd voordat ze uitgroeien tot conflicten.
-
Betere retrospectives: niet alleen “wat ging fout”, maar “wat hadden we nodig en zagen we te laat?”.
-
Duurzamere performance: geen sprinten op wilskracht en daarna instorten, maar ritme en herstelmomenten.
-
Meer vertrouwen: omdat eerlijkheid en eigen verantwoordelijkheid zichtbaar worden.
Praktisch: Dit kan je leren van herstel!
A. Teamgewoonten die werken
-
Check-ins met gevoel en doel: “Hoe kom je binnen?” + “Wat is vandaag essentieel?”
-
Heldere afspraken over bereikbaarheid en pauze: herstelmomenten zijn preventie, geen luxe.
-
Bespreekbare werkdruk: maak ‘teveel’ een teamprobleem, geen individueel falen.
B. Leiderschap dat veiligheid bouwt
-
Voorbeeldgedrag: benoem je eigen fouten en grenzen.
-
Echt luisteren: niet oplossen, eerst begrijpen.
-
Heldere kaders: verwachtingen, rol, mandaat. Zodat eerlijkheid landt in structuur.
C. Taal die helpt (en taal die schaadt)
-
Helpt: “Wat heb je nodig om goed te werken?”, “Waar merk jij aan dat het te veel wordt?”, “Zullen we prioriteren?”
-
Schaadt: “Je moet gewoon doorpakken”, “We doen hier niet aan gevoelens”, “Zeg maar als het misgaat” (te laat, te vaag).
Als teams leren wat mensen in herstel al elke dag oefenen - eerlijkheid, grenzen, voelen voordat je handelt - dan stijgt niet alleen de menselijkheid, maar ook de kwaliteit en voorspelbaarheid van je resultaat.
